Ötən gün İran XİN sözçüsü İsmayıl Bəqainin Zəngəzur dəhlizi haqda açıqlamasının Azərbaycan mediasında dərhal tirajlanması Ermənistanda xüsusi panika ilə müşayiət olundu.
Qərbxəbər.com xəbər verir ki, məlumat yayılandan dərhal sonra İsmayıl Bəqai təkzib yaydı və ümumiyyətlə Zəngəzur barədə danışmadığını bildirdi.
Bəs, anlaşılmazlıq haradan qaynaqlanırdı?
İranın rəsmi xəbər agentlikləri Türkiyə ilə sərhəddə yığılıb qalan İrana məxsus 1000 yük maşını barədə məlumat yaymışdı. Belə ki, İranla Türkiyə arasında yük maşınları ilə bağlı problem yaranıb: İran Türkiyə yük maşınlarına yanacaq satılmasını qadağan edib. İranda yanacaq Türkiyəyə nisbətən ucuz olduğu üçün Türkiyə TIR-ları yanacağı İrandan almağa üstünlük verirlər – həm girişdə, həm də çıxışda.
Türkiyə isə İranın bu qadağasına cavab olaraq İran yük maşınlarına Türkiyəyə girişdə çənlərindəki yanacağın hər litrinə görə 28 lirə vergi tətbiq edib. Üstəlik, İran TIR-ları ehtiyacdan artıq yanacaq da götürürlər və Türkiyədə satırlar. Türkiyə İran TIR-larının satdığı yanacağa da əlavə vergi təyin edib.
Bəqai məhz bu məqama toxunaraq, İran nümayəndə heyətinin yaxın günlərdə məsələnin həlli üçün Türkiyəyə yollanacağını açıqlamışdı.
Bəqainin açıqlamasında ən çox diqqəti çəkən isə “Bu, siyasi deyil, texniki məsələdir” sözləri olmuşdu.
Zəngəzur dəhlizi necə ortaya atıldı?
Bəqainin eyni sözləri iki fərqli informasiya kimi yayıldı: birində yalnız Türkiyə-İran sərhədindən danışılır, digərində isə “sərhəd” ifadəsi “Zəngəzur dəhlizi” sözləri ilə əvəz edilir.
İlk baxışdaca ziddiyyət göz qabağındaydı:
– Bəqai Zəngəzur dəhlizi haqda “siyasi deyil, texniki məsələdir” sözlərini işlədə bilməzdi;
– Zəngəzurla bağlı “texniki məsələni” həll etmək üçün İran nümayəndə heyəti niyə müzakirə üçün Türkiyəyə getməlidir? Hətta bu məsələdə Türkiyə israrlı olsa belə, bu niyə “nəqliyyatçıların həll edəcəyi məsələ” (Bəqainin sözləridir) kimi təqdim edilir?
– Bəqai ayrı-ayrı mövzular haqda necə tam eyni sözlərlə – yalnız “sərhəd” sözünün yerinə “Zəngəzur dəhlizi”ni işlətməklə – danışa bilər?
Bunlar təsdiqləyirdi ki, Bəqai Türkiyə-İran sərhədindən danışır, Zəngəzur dəhlizindən deyil!
Eyni zamanda, İranın əsas xəbər agentlikləri də, Türkiyə mediası da Bəqainin sərhəd açıqlamasını yaymışdı, Zəngəzuru deyil.
İnformasiya manipulyasiyasını kim edib?
Bütün deyilənlərə baxmayraq, informasiya manipulyasiyasını Azərbaycan mediası deyil, İran mediası edib. Bəqainin Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıqlamasını yayan “Etimad”dır. “Etimad” İranın rəsmi qəzeti və ya xəbər agentliyi olmasa da, kifayət qədər geniş tiraja malik, oxunan saytıdır. Azərbaycanın bəzi xəbər agentlikləri də informasiyanın mənbəyi kimi “Etimad” və “Xəbəronlayn”dan istifadə edib.
O ayrı məsələ ki, Bəqainin Zəngəzur dəhlizi haqda bu cür ifadələr işlətməsinin mümkün olub-olmadığı şübhəsi ilə bir neçə və daha güvəncli mənbə, o cümlədən İran XİN-in rəsmi səhifəsi ilə müqayisələr aparıla bilərdi.
Hər bir halda Azərbaycanın bəzi media qurumları burada manipulyasiyaya məruz qalandır, manipulyasiya edən isə İranın öz mediasıdır və maraqlıdır ki, Bəqainin təkzibindən sonra belə manipulyatorlar – bu kontektdə “Etimad” – xəbəri səhifəsindən qaldırmayıb (skrin-şotlar təqdim edilir).
