İran fəal şəkildə Cənubi Qafqazın üç ölkəsi, həmçinin Rusiya və Türkiyənin iştirakı ilə dialoqun bərpası yollarını axtarır.
“Qərb Xəbər” bildirir ki, bu fikri şərqşünas Janna Vardanyan Sputnik Ermənistana şərhində bildirib. Onun sözlərinə görə, İran həmişə regional problemlərin üçüncü ölkələrin iştirakı olmadan regional oyunçular tərəfindən həll edilməsinin tərəfdarı olub və bununla da Tehranın “3+3” formatına marağı izah olunur.
Vardanyanın sözlərinə görə, İran həmişə bu formatın işə salınmasını dəstəkləyib.
“Üstəlik, vaxtilə İslam Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri regiona səfər edərək, Gürcüstan da daxil olmaqla, bu formata qoşulmağa inandırmağa çalışırdı. Amma hələ ki, Tbilisinin cəlb edilməsi cəhdləri arzu olunan nəticəni verməyib. Buna baxmayaraq, İran tərəfi vaxtaşırı bu regional formatı xatırladır”,- deyə o, əlavə edib.
Erməni şərqşünasın sözlərinə görə, formatın bərpasının nə dərəcədə real olduğunu söyləmək çətindir.
“Moskvada formatın ilk görüşündən bir ildən çox vaxt keçib, danışıqların ikinci raundu hələ baş tutmayıb. Bu məəslədə ən çox İran maraqlıdır.
İndiyə qədər onu tam şəkildə işə salmaq mümkün olub. Digər tərəfdən, İranla Azərbaycan arasında kifayət qədər gərgin münasibətlərdən də danışmaq olar. Bütün bunlar təbii ki, regional əməkdaşlığa öz izini qoyur”, – deyə ekspert deyir.
Vardanyanın nöqteyi-nəzərindən “3+3” saytında qarşılıqlı fəaliyyət həm də İranın regional proseslərdən sıxışdırılmaması üçün bir fürsətdir.
“Amma hələ ki, İran tərəfinin addımları istənilən nəticəni verməyib. Regional platformanın işinə ilk növbədə Qərbin mane olduğuna inanmağa meylli deyiləm. Daha doğrusu, problem digər iştirakçıların işi bərpa etmək istəməməsidir.
Nəzəri cəhətdən bu saytda danışıqların mövzularından biri regionda kommunikasiyaların bloklanması ola bilər”,- deyə bildirib.
Bununla belə, ekspertin fikrincə, yolların işləməsi ilə bağlı əsaslı fikir ayrılıqları, sözdə rəvayətlər var.
“İlk növbədə İran və Ermənistanın maraqlarına zidd olan Zəngəzur dəhlizi kommunikasiyalar mövzusunun “3+3” formatında müzakirəsini çətinləşdirir. Və yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Tehranla Bakının münasibətlərindəki gərginlik kifayət qədər ciddi maneədir və bu amili silmək olmaz. Azərbaycan hətta İrandakı səfirliyinin işini də dayandırıb. Belə bir şəraitdə nazirlərin Tehrana toplaşacağını, Azərbaycan diplomatiyasının rəhbərinin də oraya gələcəyini gözləmək real deyil”, -deyə şərqşünas sonda vurğulayıb.
Xatırladaq ki, “3+2” formatında ilk və indiyədək sonuncu görüş (Gürcüstan hələ də platformanın işində iştirakdan imtina edir – red.) 2021-ci ilin dekabrında Moskvada keçirilib. Ötən ilin sonunda Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov tezliklə danışıqların növbəti mərhələsinin keçirilə biləcəyini bildirib. Amma indiyədək bu istiqamətdə heç bir irəliləyiş yoxdur.
Onu da qeyd edək ki, bundan əvvəl İslam Respublikasının xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian Rusiya Federasiyası xarici işlər nazirinin müavini ilə görüşdə Rusiya Federasiyası, Ermənistan, Azərbaycan və Türkiyədən olan həmkarları ilə Tehranda görüş keçirməyə hazır olduğunu bildirib.
İlk dəfə olaraq onlar yeni regional formatdan danışmağa 2020-ci ilin sonunda, Dağlıq Qarabağda 44 günlük müharibədən sonra başlayıblar.
